W odpowiedzi na decyzję państw NATO o zwiększeniu wydatków obronnych do 5% PKB do 2035 roku, rosyjska propaganda podjęła próbę deprecjonowania tego kroku poprzez wyśmiewanie go, relatywizowanie jego znaczenia i prezentowanie go jako aktu politycznego masochizmu. Centralną postacią tej operacji wpływu uczyniono Siergieja Ławrowa – szefa rosyjskiego MSZ – którego wypowiedzi stały się nośnikiem głównych narracji.

Decyzja państw NATO o zwiększeniu wydatków obronnych do 5% PKB do 2035 roku wywołała przewidywalną, lecz starannie skalkulowaną reakcję rosyjskiej propagandy. Zamiast rzeczowego odniesienia się do faktów Kreml uruchomił aparat komunikacyjny oparty na ironii, protekcjonalizmie i strategicznej dezinformacji. Głównym medium przekazu stał się komentarz Siergieja Ławrowa – szefa rosyjskiej dyplomacji – opublikowany i wzmacniany przez prorosyjskie portale informacyjne, takie jak dailsmi.ru i Cargrad.

Zachód jako obiekt kpiny – Ławrow gra satyrą przeciwko NATO

W centrum propagandowego przekazu Kremla znalazła się wypowiedź Siergieja Ławrowa, która – zgodnie z mechaniką rosyjskiej dezinformacji – została opakowana w ton „niewygodnej prawdy” i przedstawiona z satyryczną pewnością siebie. W istocie nie chodzi jednak o ironię, lecz o cynicznie zaprogramowaną narrację, uderzającą w fundamenty polityki obronnej NATO.

„Zamiast przeznaczać środki pozyskiwane z podatków na rozwiązywanie najostrzejszych i pogarszających się problemów społeczno-ekonomicznych, pieniądze te przeznaczane są na finansowanie bezsensownej wojny na Ukrainie.” — Siergiej Ławrow

Na pierwszy rzut oka to zdanie może brzmieć jak ostra diagnoza społeczna. W rzeczywistości jest jednak podręcznikowym przykładem wielopoziomowej manipulacji. Ławrow przemilcza fakt, że wojna w Ukrainie to bezpośredni efekt rosyjskiej agresji. Zamiast przyznać odpowiedzialność, Rosja próbuje wytworzyć iluzję, jakoby Zachód dobrowolnie „zdecydował się” na wojnę i sam wywołał konflikt.

Wypowiedź Ławrowa zawiera również szantaż. Odwołanie do „pogarszających się problemów społeczno-ekonomicznych” to klasyczna zagrywka propagandowa – skierowana do odbiorców w państwach demokratycznych, którzy mogą zacząć kwestionować zasadność wydatków na obronność. Celem jest wywołanie emocjonalnej kolizji między bezpieczeństwem a codziennym bytem obywateli.

Słowo-klucz: „bezsensowna”

Pojęcie to nie tylko deprecjonuje wysiłki NATO i Ukrainy, lecz również sugeruje, że wojna nie ma żadnego celu – co w kontekście dążeń Ukrainy do odzyskania integralności terytorialnej jest manipulacją wymierzoną w podstawowe zasady prawa międzynarodowego. Tak skonstruowana wypowiedź nie jest przypadkowym bon motem dyplomaty. To część szerszej strategii narracyjnej, której celem jest podważenie moralnych, politycznych i ekonomicznych podstaw zachodniego wsparcia dla Ukrainy. Kiedy Rosja mówi o „marnotrawieniu pieniędzy”, w rzeczywistości prowadzi wojnę informacyjną – nie o budżety, lecz o percepcję i wolę oporu.

Jak działa ten przekaz propagandowy

Rosyjska narracja wokół wzmacniania zdolności obronnych NATO to nie tylko reakcja na decyzje polityczne Zachodu – to wyrafinowana operacja komunikacyjna, która wykorzystuje znane techniki wpływu psychologicznego, retoryki sarkastycznej oraz memetycznej inżynierii językowej. Poniżej przedstawiamy trzy kluczowe mechanizmy, które napędzają przekaz Kremla:

1. Sarkazm i ironia jako broń polityczna
Błahe i wyśmiewające komentarze Ławrowa pełnią w rzeczywistości funkcję nośnika narracji – skrótu myślowego, który ma wgryźć się w percepcję odbiorcy i zredukować całą reakcję Polski do „emocjonalnej przesady”. Konstrukcja opiera się na fałszywym kontraście: z jednej strony rzekoma histeria polskich mediów, z drugiej – chłodna i „trzeźwa” ocena rosyjskiego dyplomaty. To klasyczna technika deprecjonowania przeciwnika przez wyśmianie – buduje obraz Polski jako kraju nadwrażliwego, niezdolnego do obiektywnej analizy sytuacji, podczas gdy Rosja prezentowana jest jako głos rozsądku.

2. Trywializacja zagrożenia i odwrócenie znaczeń
W innym fragmencie autorzy operują językiem z pogranicza lekceważenia i subtelnego szyderstwa: „Rosja nie jest pod wrażeniem. (…) Zgodzili się wydać więcej pieniędzy na obronę — to cios, ale tylko w kieszeniach własnych podatników.”

To przykład klasycznej retoryki minimalizacji – przekaz sugeruje, że wszelkie działania NATO są nie tylko niegroźne, ale wręcz nieistotne z punktu widzenia Rosji. Tym samym Kreml próbuje: zdezawuować istotę decyzji o zwiększeniu wydatków, przekierować uwagę odbiorców na koszty społeczne i ekonomiczne, ośmieszyć NATO jako nieefektywny twór biurokratyczny.
W tym zabiegu zawarta jest również sugestia, że Zachód sam podkłada sobie nogę – zamiast się wzmocnić, tylko się osłabia.

3. Gra na podział transatlantycki – USA kontra Europa
Najbardziej eksponowanym elementem tej kampanii narracyjnej jest cytat dotyczący Donalda Trumpa: „Trump tymczasowo i demonstracyjnie zaczął ignorować interesy Ukrainy i Europy, co pokazało jego ‘sojusznikom’, z czym zostaną, jeśli Waszyngton wyjdzie z konfliktu.”

To fragment celowo zbudowany jako propaganda zmierzająca do „zniechęcenia”. Jej zadaniem jest podważenie zaufania Europejczyków do amerykańskich gwarancji bezpieczeństwa oraz zasianie niepokoju co do przyszłości relacji transatlantyckich. To przekaz obliczony na zbudowanie niepewności. Rosyjska propaganda celowo wzmacnia przekonanie, że Europa nie może już polegać na Stanach Zjednoczonych. To nie tylko opis sytuacji – to sugestia fatalistycznego przesłania: „Zostaliście sami, lepiej się z tym pogódźcie.”
W warstwie psychologicznej mamy tu do czynienia z klasycznym przypadkiem operacji typu strategiczne zniechęcanie – której celem jest osłabienie transatlantyckiej spójności, a nie przedstawienie jakiejkolwiek obiektywnej analizy.

Przekaz ten żeruje na realnych napięciach politycznych i niepewności, jakie towarzyszą globalnym przemianom – ale manipuluje ich znaczeniem, kierując uwagę na rzekomą samotność Europy i wymuszoną konieczność zwiększania wydatków.
Tego typu wypowiedzi to nie analiza polityczna, lecz kalkulowany zabieg percepcyjny, który ma zaszkodzić spójności NATO od wewnątrz. Celem nie jest wygrana w debacie, lecz destabilizacja postaw i osłabienie wspólnoty strategicznej Zachodu.

Rosyjska propaganda nie operuje dziś jedynie toporną dezinformacją – coraz częściej sięga po język ironii, retoryki memowej i psychologii konfliktu. Jej siłą nie jest argument, lecz skuteczne zasianie wątpliwości. Dlatego analiza każdego przekazu – nawet tak pozornie niegroźnego, jak wypowiedź Ławrowa – musi uwzględniać jego ukryty potencjał wpływu.

W analizowanym materiale propagandowym odnajdujemy zestaw powtarzalnych, dobrze znanych z rosyjskiego repertuaru narracyjnego schematów. Każdy z nich pełni określoną funkcję – nie tyle informacyjną, co psychologiczno-percepcyjną. Ich celem jest kształtowanie emocji, osłabianie spójności Zachodu oraz budowanie kontrastowego obrazu „racjonalnej” Rosji. Poniżej przedstawiamy kluczowe osie przekazu:

1. „NATO marnuje pieniądze”
   Kreml przedstawia zwiększenie wydatków na obronność jako akt politycznego masochizmu i zbędnego obciążenia podatników. Dzięki tej narracji propaganda stara się podważyć poparcie społeczne dla obronnych inicjatyw Zachodu, odwołując się do codziennych trosk obywateli – cen energii, usług publicznych czy opieki zdrowotnej.
2. „Rosja niewzruszona”
   Wypowiedzi Ławrowa i propagandowe komentarze budują obraz Moskwy jako siły pewnej siebie i odporniejszej niż zachodni sojusz. Taki przekaz służy kreowaniu mitu o nieugiętej potędze Rosji, która „nie robi wrażenia” na wrogach i tylko śledzi ich ruchy z dystansem.
3. „Polska jako obrażalska”
   Polski głos w NATO jest opisywany jako przesadnie emocjonalny i histeryczny. Przez portretowanie polskich reakcji jako „obrażalskich” Kreml stara się zdyskredytować Warszawę jako wiarygodnego i dojrzałego partnera w sojuszu, ograniczając jej wpływ na kształtowanie wspólnej strategii obronnej.
4. „Trump jako realista vs Europa jako ofiara”
   Rosyjska propaganda podkreśla, że Stany Zjednoczone „wypychają” Europę do samodzielnego działania. USA ukazywane są jako pragmatyczne – gotowe w każdej chwili wycofać wojska i pozostawić Europę samą sobie. Tym samym narracja ta ma na celu nadwyrężenie jedności transatlantyckiej oraz zasianie wątpliwości co do trwałości sojuszu.

Każda z tych narracji pełni konkretne funkcje operacyjne: od osłabienia poparcia społecznego dla zbrojeń, przez wzmacnianie wizerunku Rosji jako niezależnego mocarstwa, aż po strategiczne podziały wewnątrz NATO. W połączeniu tworzą one wielowarstwowy mur propagandowy, który ma utrudnić Europejczykom racjonalną ocenę zagrożeń i zburzyć solidarność wewnątrz sojuszu.

Całość materiału służy operacji informacyjnej o jasno sprecyzowanym celu: podważeniu racjonalności decyzji NATO, wykreowaniu Rosji jako gracza niewzruszonego i spokojnego oraz ośmieszeniu Polski jako kraju nadreaktywnego i słabego emocjonalnie.

Dodatkową warstwą jest próba wprowadzenia chaosu w zachodnim systemie percepcyjnym – poprzez sprzeczne komunikaty: NATO nie osiągnie niczego, ale wydaje za dużo; Rosja się śmieje, ale Zachód jest zagrożony i powinien przemyśleć swoje działania.

Rosyjska propaganda po raz kolejny pokazała, że nie potrzebuje czołgów, by atakować Zachód – wystarczy dobrze wymierzony cytat, ironia i wyuczony ton wyższości. Tym razem Kreml reaguje na historyczną decyzję NATO o zwiększeniu wydatków na obronność do 5% PKB do 2035 roku. Zamiast rzeczowej krytyki – szyderstwo. Zamiast dyskusji – manipulacja. Zamiast faktów – narracyjne zaczepki, których celem jest nie tyle przekonanie kogokolwiek, co zasianie niepewności i zniechęcenia.

W centrum kampanii znajduje się wypowiedź Siergieja Ławrowa. Oparta na pozorze troski o obywateli Zachodu, w rzeczywistości jest klasycznym przykładem wielowarstwowej dezinformacji: oskarża NATO o marnowanie pieniędzy na „bezsensowną wojnę”, pomija rosyjską odpowiedzialność za konflikt, a przy okazji uderza w Polskę jako „rozgniewaną i histeryczną” – bo ośmieliła się traktować rosyjskie szyderstwo poważnie.

Zaledwie dobę po wystąpieniu Siergieja Ławrowa wiceszef rosyjskiego MSZ Aleksandr Gruszko udzielił obszernego wywiadu kanałowi „Rossija 24”. Wywiad ten wpisuje się w skoordynowaną kampanię informacyjną Kremla, której celem jest podważenie spójności Unii Europejskiej i osłabienie społecznego poparcia dla wspólnej polityki bezpieczeństwa wobec rosyjskiej agresji. W wypowiedziach Gruszki dominują tezy mające zastraszyć opinię publiczną w Europie i utrwalić obraz UE jako „nowego agresywnego bloku wojskowego”. – „Unia Europejska staje się agresywnym blokiem wojskowym. To nas bardzo niepokoi, ponieważ mamy do czynienia z nową organizacją wojskową, która ma agresywne zamiary wobec Rosji” – stwierdził Gruszko, wpisując się w dobrze znaną rosyjską metanarrację o „oblężonej twierdzy”.

Celem takiej retoryki jest zatarcie różnicy między defensywnym charakterem polityki Zachodu a prowokacyjną interpretacją działań NATO i UE, forsowaną przez Moskwę.

Wraz z rosnącą presją geopolityczną Unia Europejska przygotowuje się do zwiększenia wydatków na bezpieczeństwo. Rosyjska propaganda reaguje natychmiast, przedstawiając ten proces jako społecznie szkodliwy i finansowo nieodpowiedzialny. Cytowany przez rosyjskie agencje Gruszko twierdzi, że „zwiększenie wydatków wojskowych w krajach Unii będzie wymagało nie tylko sięgnięcia do kieszeni podatników, ale też kreatywnej księgowości”.

Tego typu wypowiedzi mają wzbudzić sceptycyzm i zniechęcić społeczeństwa europejskie do finansowania obronności, sugerując, że UE nie panuje nad własnymi finansami.

Kolejny element propagandowego przekazu dotyczy rzekomej „militaryzacji” regionu Morza Bałtyckiego przez Zachód. – „Zachód przekształcił najspokojniejszy region Europy w strefę konfrontacji wojskowej” – powiedział Gruszko, sugerując, że to NATO doprowadza do eskalacji napięć.

W tle takich deklaracji pojawiają się również sygnały odstraszające, wskazujące, że Rosja nie pozwoli na „dominację” Sojuszu w regionie – to klasyczna forma komunikacji strategicznej, mająca na celu zastraszenie przeciwnika i budowę wizerunku Moskwy jako obrońcy stabilności.

Wiceszef MSZ Rosji kieruje również bezpośredni atak w stronę Polski i państw bałtyckich, przedstawiając je jako prowodyrów konfrontacyjnej polityki UE. – „Wschodnim kierunkiem polityki Unii Europejskiej kierują Polacy i Bałtowie, a sami Europejczycy uznają to za rażący błąd strategiczny” – oświadczył.

Tego rodzaju wypowiedzi służą rozbijaniu unijnej jedności – Moskwa próbuje stworzyć podział między „rozsądnymi” państwami Zachodu a „histerycznymi” członkami wschodniej flanki, takimi jak Polska, Litwa, Łotwa czy Estonia.

Wywiad Aleksandra Gruszki jest bezpośrednio wpisany w retorykę Ławrowa. To element szerszej, zsynchronizowanej operacji informacyjnej Federacji Rosyjskiej. Jej celem nie jest wyłącznie budowa wizerunku Moskwy, lecz przede wszystkim demobilizacja europejskich społeczeństw, zniechęcenie do inwestycji w bezpieczeństwo i podważenie zaufania do wspólnych działań w ramach NATO i UE. Ataki na Polskę i państwa bałtyckie mają dodatkowo zaostrzyć przekaz o „wewnętrznie sprzecznej i słabej Unii”.

Kreml korzysta tu z całego arsenału propagandowych narzędzi. Operuje sarkazmem („miód na uszy, a nie reakcja”), trywializuje zagrożenie („Rosja nie jest pod wrażeniem”), podsyca podziały między Europą a USA („Trump zostawi was samych”) i próbuje zaszczepić przekonanie, że NATO bardziej szkodzi sobie, niż odstrasza kogokolwiek. To podręcznikowy przykład psychologicznej wojny narracyjnej.

Polska jest jednym z głównych celów tej operacji – nie dlatego, że przesadza, lecz dlatego, że nazywa rzeczy po imieniu. Dla Kremla nie ma nic bardziej niebezpiecznego niż społeczeństwo świadome mechanizmów wpływu i odporne na prowokacje.

Autor: Katarzyna Wojda – Dziennik Disinfo Digest