D&D Brief

„Oskarżeni, na polecenie zagranicznego wysłannika międzynarodowej organizacji terrorystycznej z siedzibą w Polsce, szerzyli ideologię terrorystyczną wśród miejscowych muzułmanów i pracowników migrujących” – informuje w swoim komunikacie rosyjska Federalna Służba Bezpieczeństwa (FSB). W innym fragmencie oświadczenia czytamy o „tajnej komórce międzynarodowej organizacji terrorystycznej, która planowała siłowe przejęcie władzy i ustanowienie tzw. globalnego kalifatu”. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że mamy do czynienia z doniesieniem o realnym zagrożeniu dla bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. W rzeczywistości jednak to kolejny epizod w długim serialu rosyjskiej propagandy, w którym Polska – wraz z NATO i Unią Europejską – odgrywa rolę głównego czarnego charakteru. Poprosiliśmy ekspertów z laboratorium INFO OPS o analizę filmów przygotowanych przez FSB. Dzięki poklatkowej analizie otrzymaliśmy dowody na to, mamy do czynienia z tanią prowokacją. Film wygląda na wyreżyserowaną operację medialną. I to z kilku powodów. Oznaki prowokacji – elementy inscenizacji Brak dynamiki sytuacji: W wielu ujęciach funkcjonariusze stoją w luźnych grupach, poruszają się powoli i bez wyraźnej presji czasowej. W realnych akcjach kontrterrorystycznych dominuje szybka, skoordynowana dynamika z zabezpieczeniem terenu i eliminacją zagrożeń. Wideo nagrano z kilku dogodnych kątów, zarówno bliskich, jak i szerokich, jakby celem było uzyskanie estetycznych ujęć do materiału propagandowego. Jeden z funkcjonariuszy celowo odwraca się do kamery, umożliwiając nagranie swojej twarzy, co jest sprzeczne z procedurami służb specjalnych, które wymagają ochrony tożsamości. Brak podstawowych zabezpieczeń: Na filmie nie widać strefy buforowej ani patroli zewnętrznych zabezpieczających miejsce operacji. W normalnych warunkach taki obszar byłby odcięty taśmami, pojazdami lub zaporami. Funkcjonariusze poruszają się z bronią opuszczoną, a ich palce spoczywają na spustach zamiast poza kabłąkiem, co stanowi błąd BLOS. W profesjonalnych jednostkach obowiązuje zasada tzw. trigger discipline. Jeden z członków rzekomej grupy FSB stoi tyłem do potencjalnego zagrożenia i prowadzi rozmowę z innym funkcjonariuszem, nie obserwując przypisanych sektorów. Brak wyraźnego podziału na role takie jak szturm, zabezpieczenie czy komunikacja sugeruje brak realnego przygotowania operacyjnego. Niezgodność ze „sztuką operacyjną”: Na żadnym etapie nie widać osoby dowodzącej operacją. W profesjonalnych działaniach to dowódca (lub operator radiowy) odpowiada za kontrolę tempa, komunikację oraz poszczególne fazy zatrzymania. Po schwytaniu domniemanych podejrzanych nie przeprowadza się procedur sprawdzających, czy nie posiadają oni ładunków wybuchowych, broni ukrytej, ani czy nie są powiązani z większą grupą. Funkcjonariusze stoją w ich pobliżu w luźnym szyku, bez wyznaczonych sektorów obserwacji i bez wykorzystania specjalistycznych środków rozpoznania i zabezpieczenia. Brak cech psychofizycznych typowych dla realnych akcji Brak oznak adrenaliny: W autentycznych akcjach kontrterrorystycznych widoczne są spięte mięśnie, przyspieszone ruchy, krótkie i energiczne komunikaty głosowe. W analizowanym materiale ruchy funkcjonariuszy są powolne, brakuje komend głosowych, a rozmowy odbywają się w spokojnym tonie. Brak stresu sytuacyjnego u zatrzymanych: Osoby zatrzymane nie wykazują typowych reakcji na aresztowanie. Nie stawiają oporu, nie panikują, nie podejmują prób ucieczki ani nie wykonują gwałtownych ruchów. Siedzą spokojnie, co jednoznacznie sugeruje, że mamy do czynienia z inscenizacją. Film, który miał budować obraz skuteczności FSB i grozy rzekomego „polskiego terroryzmu”, demaskuje się sam jako nieudolnie wyreżyserowana inscenizacja. Powolne tempo, brak profesjonalizmu oraz zaplanowane, estetyczne ujęcia wskazują raczej na materiał propagandowy niż na dokumentację rzeczywistej operacji. To kolejny przykład na to, jak Kreml wykorzystuje środki audiowizualne do budowania narracji o „oblężonej twierdzy” oraz demonizowania Zachodu, tym razem z Polską obsadzoną w roli głównego czarnego charakteru. Scenariusz Kremla: Polska jako inspirator chaosu Oskarżenie Warszawy o inspirowanie terroryzmu w Rosji nie pojawiło się przypadkowo. To logiczny krok w ramach szerszej strategii informacyjnej Kremla, który od miesięcy intensyfikuje narrację przedstawiającą Polskę jako „prowokatora”, „marionetkę Waszyngtonu” i „źródło destabilizacji w regionie”. Obecnie narracja ta została wzbogacona o motyw terroryzmu – słowo-klucz w rosyjskim słowniku propagandowym, które natychmiast uruchamia w społeczeństwie strach i poczucie zagrożenia. Nieprzypadkowo w rosyjskich mediach społecznościowych oraz serwisach informacyjnych powielany jest komunikat Sputnika w wersji arabskiej: „Wykrycie środkowoazjatyckiej komórki ekstremistycznej w obwodzie niżnonowogrodzkim, która promowała ideologię terrorystyczną na polecenie Polski.” Tak sformułowane zdanie stanowi podręcznikowy przykład dezinformacji: jest jednocześnie proste, nacechowane emocjonalnie i łatwe do dalszego rozpowszechniania w przestrzeni medialnej, również poza granicami Rosji. Wzmocnienie tego przekazu przez Sputnik Arabic wskazuje na próbę dotarcia do odbiorców w krajach Bliskiego Wschodu i Azji, gdzie oskarżenia pod adresem Zachodu o inspirowanie chaosu mogą natrafić na podatny grunt. Operacja psychologiczna wobec własnego społeczeństwa Dlaczego właśnie teraz Kreml zdecydował się na taki krok? Warto spojrzeć na tę decyzję w szerszym kontekście. Rosja zmaga się obecnie z rosnącymi kosztami wojny w Ukrainie, dotkliwymi sankcjami gospodarczymi oraz narastającymi napięciami społecznymi. W takich warunkach klasycznym mechanizmem zarządzania nastrojami społecznymi staje się odwracanie uwagi obywateli poprzez wskazanie „zewnętrznego wroga”. Federalna Służba Bezpieczeństwa w swoim komunikacie nie tylko obarcza winą Polskę, ale jednocześnie podkreśla skuteczność własnych działań: „FSB w obwodzie niżnonowogrodzkim udaremniła działalność tajnej komórki międzynarodowej organizacji terrorystycznej zakazanej w Rosji, składającej się z 7 obywateli kraju Azji Środkowej.” Przekaz jest jednoznaczny: gdyby nie czujność służb, obywatele Federacji Rosyjskiej padliby ofiarą obcej intrygi. Tego rodzaju komunikat ma służyć nie tylko wzmocnieniu zaufania do aparatu bezpieczeństwa, lecz także uzasadnieniu dalszych ograniczeń w zakresie wolności obywatelskich. Wymiar międzynarodowy: demonizacja Polski i NATO Włączenie Polski do narracji o terroryzmie stanowi jednocześnie próbę osłabienia jej pozycji jako kluczowego państwa w regionie oraz aktywnego sojusznika Ukrainy. W rosyjskich mediach regularnie pojawiają się wątki, w których Polska przedstawiana jest jako „agresor przygotowujący prowokacje” lub „państwo realizujące antyrosyjskie instrukcje NATO”. Obecnie do tej listy dołącza jeszcze rola „sponsora terroryzmu”. Demonizacja Polski pełni także funkcję sygnału dla państw trzecich. Kreml konsekwentnie buduje narrację, według której to Zachód, z Polską jako jednym z głównych wykonawców, odpowiada za globalną destabilizację. Jest to linia przekazu zaprojektowana tak, by szczególnie rezonować w krajach Globalnego Południa, gdzie nastroje antyzachodnie bywają silne i podatne na tego typu interpretacje. Techniki propagandowe w akcji Analizując przekaz FSB i rosyjskich mediów, łatwo dostrzec całą paletę technik propagandowych: personalizacja zagrożenia: wskazanie „zagranicznego wysłannika z Polski” nadaje opowieści konkretność; demonizacja przeciwnika: Polska staje się symbolem zachodniej agresji; amplifikacja przekazu: powielanie komunikatu przez Sputnik arabski i inne rosyjskie kanały informacyjne; budowanie klimatu strachu: użycie pojęć takich jak „globalny kalifat” i „siłowe przejęcie władzy” potęguje emocje. Ten przekaz działa na kilku poziomach. Po pierwsze, wywołuje strach przed „obcym wrogiem”, który może być wszędzie: wśród migrantów, w meczetach, na ulicy. Po drugie, konsoliduje społeczeństwo wokół Kremla jako jedynego gwaranta bezpieczeństwa. Po trzecie, przygotowuje grunt pod ewentualne działania odwetowe wobec Polski, czy to w sferze informacyjnej, czy nawet militarnej. Choć na pierwszy rzut oka brzmi to jak scenariusz filmu klasy B, rosyjskie media mówią to całkiem serio: Polska miała stać za działalnością ekstremistycznej komórki w obwodzie niżnonowogrodzkim. Oskarżenie o inspirowanie terroryzmu to jeden z najcięższych zarzutów, jakie można wytoczyć wobec innego państwa. Warto jednak zadać sobie pytanie, czy chodzi tu o fakty, czy raczej o precyzyjnie skrojony przekaz propagandowy? Absurd, który ma sens w logice Kremla Na Zachodzie takie oskarżenia mogłyby wzbudzić jedynie uśmiech politowania. W logice Kremla jednak ten absurd staje się elementem układanki, która od lat jest konsekwentnie budowana. Narracja o „Polsce jako agresorze” nie jest nowa, już wcześniej byliśmy przedstawiani jako „histeryczny rusofob”, „pionek NATO” czy „prowokator wojny na wschodniej flance”. Teraz do tego katalogu dodano rolę „sponsora międzynarodowego terroryzmu”. Propaganda jako broń Rosyjska propaganda od dawna działa jak precyzyjnie naoliwiona maszyna. W jej przekazie nie ma przypadkowych słów. „Globalny kalifat”, „siłowe przejęcie władzy”, „obcy wysłannik z Polski”, to pojęcia, które mają wywołać emocje: strach, gniew, nieufność. Ich zadaniem jest nie tyle informować, co mobilizować społeczeństwo i ustawić narracyjne zwierciadło, w którym Kreml jawi się jako jedyna siła zdolna powstrzymać chaos. Co więcej, ten komunikat został wzmocniony w arabskich kanałach Sputnika, co stanowi dowód na to, że Kreml celuje nie tylko w odbiorców wewnętrznych, ale i w kraje Globalnego Południa. To tam narracje o „złym Zachodzie destabilizującym świat” często trafiają na podatny grunt. Dlaczego Zachód powinien być czujny? Oskarżenie Polski o wspieranie terroryzmu to nie jest zwykła propaganda, to również ostrzeżenie dla demokratycznych społeczeństw: rosyjska machina dezinformacyjna nie zna tematów tabu. Gotowa jest posłużyć się każdą narracją, nawet tak toksyczną jak inspirowanie terroryzmu, by osiągnąć swoje strategiczne cele. Dla Polski nie jest to nowość. Od miesięcy rosyjskie media zarzucają nam „prowokowanie konfliktu na Ukrainie”, „rozbudowę wrogiej infrastruktury NATO” czy „przygotowania do inwazji na Białoruś”. Tym razem jednak Kreml podniósł stawkę, bo terroryzm w rosyjskim dyskursie to najcięższe z możliwych oskarżeń, stawiane dotąd głównie wobec Stanów Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii. To, że Polska „awansowała” do tej „elitarnej” grupy wrogów, nie powinno nas dziwić. Jako aktywny członek NATO i UE, kluczowy hub wsparcia dla Ukrainy i promotor wzmocnienia wschodniej flanki Sojuszu, Warszawa jest naturalnym celem dla kremlowskich operacji informacyjnych. Warto pamiętać, że to nie tylko gra z Zachodem. To także instrument kontroli społecznej wewnątrz Rosji. Przeciętny Rosjanin, słysząc o „polskim sponsorze terrorystów”, utwierdza się w przekonaniu, że żyje w kraju zagrożonym z każdej strony. Migranci z Azji Środkowej stają się w tej narracji potencjalnymi agentami Zachodu, co pozwala Kremlowi tłumaczyć wzmożone kontrole, aresztowania i dalsze ograniczanie praw obywatelskich. Wnioski: narracja groźna i przewidywalna Choć zarzut wobec Polski wydaje się groteskowy, nie należy go bagatelizować. To nie jest wybryk, lecz element długofalowej strategii Kremla, strategii, która coraz śmielej używa dezinformacji jako broni: bez skrupułów, bez granic i bez ograniczeń w doborze środków. Dla Polski i jej sojuszników w NATO to sygnał alarmowy. Musimy zakładać, że podobne oskarżenia będą się powtarzać, być może w jeszcze bardziej agresywnej formie. I musimy być na nie gotowi, nie tylko poprzez stanowcze dementowanie, ale też przez aktywne budowanie odporności informacyjnej w naszych społeczeństwach.

„Polska organizuje kalifat”. Prowokacja Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB)

•

2025-07-17

•

„Oskarżeni, na polecenie zagranicznego wysłannika międzynarodowej organizacji terrorystycznej z siedzibą w Polsce, szerzyli ideologię terrorystyczną wśród miejscowych muzułmanów i pracowników migrujących” – …

komentarz analityczny

„Nasi chłopcy”: wystawa jako pole bitwy informacyjnej o pamięć historyczną w Polsce

•

2025-07-15

•

publikacje

Wystawa „Nasi chłopcy”, zorganizowana przez Muzeum Gdańska we współpracy z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Centrum Badań Historycznych PAN w …

raport

Pamięć jako pole bitwy: Wołyń 1943 w wojnie narracyjnej

•

2025-07-11

•

publikacje

Ciężar historii i stracone szanse (1917–1921) Rocznica ludobójstwa na Wołyniu w 1943 roku skłania do refleksji nad długim cieniem, jaki trudna historia …

komentarz analityczny

Rosyjska propaganda od 1999 roku konsekwentnie buduje na Bałkanach narrację strachu, nacjonalizmu i podziałów etnicznych. Kreml wykorzystuje traumę nalotów NATO, frustrację związaną z procesami integracji europejskiej i wrażliwe podziały społeczne, aby destabilizować region. Współczesne operacje informacyjne Moskwy łączą klasyczne techniki manipulacji: demonizowanie Zachodu, teorie spiskowe, budowanie obrazu „oblężonej twierdzy”, z nowoczesnymi metodami dezinformacji online. Celem jest wielowymiarowy efekt: podsycenie antyzachodnich i nacjonalistycznych nastrojów, osłabienie proeuropejskich rządów w krajach takich jak Macedonia Północna czy Kosowo oraz wykreowanie Rosji jako jedynego „obrońcy” i „stabilizatora” regionu. W efekcie Bałkany stają się nie tylko obszarem geopolitycznej rozgrywki, ale także frontem wojny informacyjnej, której skutki, jeśli nie zostaną powstrzymane, mogą być równie destrukcyjne jak konflikty sprzed dwóch dekad. „Gdzie możemy teraz spodziewać się Majdanu w stylu bałkańskim?” – taki tytuł nie jest przypadkowy. To nie tyle pytanie, co subtelna teza, mająca wbić klin w percepcję Bałkanów jako regionu zdolnego do samodzielnego rozwoju i stabilności. W rzeczywistości to klasyczny przykład rosyjskiej operacji narracyjnej: mieszanki półprawd, manipulacji emocjami i teorii spiskowych, która ma realizować strategiczne cele Kremla w regionie. Rosja od dawna traktuje Bałkany jako „miękkie podbrzusze” Europy, czyli przestrzeń, w której nadal może projektować swoją siłę, podważać wpływy UE i NATO oraz przedstawiać się jako jedyny prawdziwy „stabilizator” i „obrońca” prawosławnych Słowian. Ten komentarz analityczny przygląda się, jak to robi na przykładzie analizy bieżących publikacji propagandowych. Cel pierwszy: strach przed NATO i UE jako katalizator Już pierwsze akapity artykułu malują NATO i UE jako złowrogie siły, które pragną podporządkować sobie Bałkany. W narracji rosyjskich mediów protesty w Serbii czy Macedonii Północnej to nie wyraz obywatelskiej frustracji, ale efekt „bezpośredniej ingerencji Zachodu”. „Bałkański sojusz trzech (…) może stać się narzędziem bezpośredniej interwencji NATO w Serbii” – ostrzega propaganda. To klasyczna technika demonizacji przeciwnika. NATO nie jest tu sojuszem obronnym – to agresor, który, podobnie jak w 1999 r., szykuje się do bombardowań i narzucania swojej woli lokalnym społeczeństwom. Historyczne analogie są starannie dobrane. Przypomina się o „militaryzacji Bałkanów” sprzed operacji Allied Force i o „okrążaniu Serbii” przez państwa sprzyjające NATO. Sugestywnie wymienia się miejsca planowanych ćwiczeń wojskowych (północna Albania, dawna Kraijna), tworząc obraz regionu, w którym każdy ruch Zachodu to preludium do wojny. Cel drugi: mobilizacja nacjonalistycznych i antyzachodnich nastrojów Rosyjska propaganda konsekwentnie gra na serbskim poczuciu krzywdy. W narracji o Kosowie mówi się o „przyspieszonej modernizacji” sił bezpieczeństwa pod auspicjami NATO oraz o rzekomym tworzeniu zakładów wojskowych przez tureckie firmy na terytorium „kontrolowanym przez rebeliantów”. „Kompleksowa modernizacja tzw. ‘sił bezpieczeństwa Kosowa’ (…) to inwestycje niemal 240 mln euro od zagranicznych firm: z Niemiec, Turcji, Wielkiej Brytanii, USA, Francji i Włoch.” Tego typu narracje mają wzmocnić w Serbii przekonanie, że Zachód celowo przygotowuje Kosowo do konfrontacji. Wzbudzają gniew wobec sąsiadów – Albanii i Chorwacji – przedstawianych jako „wspólnicy Zachodu” w planach wymierzonych w integralność terytorialną Serbii. Cel trzeci: podważanie proeuropejskich rządów w Macedonii Północnej i Kosowie W Macedonii Północnej rosyjska narracja sięga po sprawdzony motyw „kolorowych rewolucji” sponsorowanych przez Zachód. Zmiana władzy w 2019 roku jest w artykule przypisana bezpośrednio Waszyngtonowi i „strukturom Sorosa”: „Przy aktywnym wsparciu struktur oligarchy George’a Sorosa, Waszyngton niedawno zainspirował Majdan w kraju…” Dalej pojawia się narracja o zdradzie narodowej: zmiana nazwy państwa, integracja z NATO, nadanie albańskiemu statusu języka urzędowego. Wszystko to ma sugerować, że prozachodnie elity działają wbrew interesowi narodowemu i prowadzą kraj ku chaosowi. Cel czwarty: zasiewanie nieufności między etnicznymi grupami Na Bałkanach, gdzie konflikty etniczne są wciąż świeżym wspomnieniem, sianie nieufności między grupami to wyjątkowo niebezpieczna technika. W analizowanym tekście propagandysta pisze o „dealbanizacji” Macedonii Północnej, co ma sugerować, że obecny rząd VMRO-DPMNE (Wewnętrzna Macedońska Organizacja Rewolucyjna – Demokratyczna Partia Macedońskiej Jedności Narodowej) dąży do marginalizacji albańskiej mniejszości. Jednocześnie podkreśla się, że albańskie partie polityczne i organizacje społeczne są wspierane przez Zachód, co ma wzbudzić wśród Macedończyków poczucie osaczenia i nieufności wobec albańskich współobywateli. Techniki psychologiczne warsztatem Kremla Rosyjska propaganda to nie tylko słowa i obrazy, to także precyzyjnie dobrane narzędzia psychologiczne, które mają wpływać na sposób myślenia, odczuwania i działania odbiorców. W analizowanej propagandzie widać wyraźnie kilka kluczowych mechanizmów oddziaływania: Zasada „oblężonej twierdzy” Budowanie poczucia zagrożenia ze strony „zewnętrznego wroga” oraz przekonania, że tylko jedność narodowa i silne przywództwo mogą uchronić społeczeństwo przed katastrofą. „Bałkański sojusz trzech (…) może stać się narzędziem bezpośredniej interwencji NATO w Serbii.” Narracja katastroficzna („my albo chaos”) Sugestie o nieuchronności konfliktu, przypomnienia o bombardowaniach z 1999 r., opisy ćwiczeń wojskowych blisko granic Serbii. Buduje to atmosferę zagrożenia. „Przypomnijmy, że podobna militaryzacja Bałkanów miała miejsce w przededniu bombardowania…” Sianie nieufności (divide et impera) Podsycanie antagonizmów etnicznych i sugerowanie, że mniejszości narodowe są „narzędziem Zachodu” przeciwko rządom większości. „Reformatorzy Macedonii od dawna domagają się utworzenia albańskiego ‘państwa’…” Autorytaryzm percepcyjny („Rosja jako jedyny ratunek”) Brak krytyki Moskwy, eksponowanie jej jako gwaranta stabilności i jedynej alternatywy dla UE i NATO. „Serbia zostanie wyprowadzona ze strefy wolnego handlu z Rosją i EAEU…” Emocjonalny język i obrazy Używanie określeń nacechowanych negatywnie, takich jak „polityczne gryzonie i sępy”, w celu wzmacniania wrogości wobec przeciwników Rosji i wywoływania emocjonalnej reakcji odbiorcy. Cel piąty: Rosja jako „obrońca” i „stabilizator” W całej propagandzie brak jakiejkolwiek faktycznej oceny działań Rosji. Wręcz przeciwnie. Moskwa jawi się fałszywie jako jedyna siła zdolna powstrzymać chaos. Wspomina się o strefie wolnego handlu z EAEU, partnerstwie gospodarczym oraz historycznych więziach z Serbią. Ma to budować narrację o alternatywie dla UE i NATO, silnym bloku pod przewodnictwem Rosji, który rzekomo chroni interesy regionu. Rosyjska propaganda konsekwentnie realizuje swoje cele: wzmacnia antyzachodnie nastroje, podważa proeuropejskie władze i dzieli społeczeństwa regionu. Bałkany są nie tylko polem geopolitycznej rozgrywki, ale także areną gorącej wojny informacyjnej, której skutki mogą okazać się równie destrukcyjne jak konflikty sprzed dwóch dekad. Ciągłość działania rosyjskiej propagandy Wojna w Kosowie w 1999 roku była dla Kremla początkiem nowego rozdziału w strategii wpływu na Bałkanach. Naloty NATO na Jugosławię stały się symbolicznym punktem zwrotnym dla Rosji. W moskiewskich „mediach” tamte wydarzenia przedstawiano jako „agresję Zachodu przeciw słowiańskim braciom”, a Serbia stała się w rosyjskiej narracji „oblężoną twierdzą”, którą Zachód próbuje zdławić. Od początku XXI wieku Kreml konsekwentnie budował obraz siebie jako „obrońcy prawosławia” i „stabilizatora” regionu. Po rewolucjach w Gruzji (2003) i na Ukrainie (2004, 2014) propaganda rosyjska poszerzyła swoje instrumentarium – obok tradycyjnych kanałów medialnych pojawiły się prorosyjskie portale, kanały na Telegramie i Facebooku oraz sieci powiązanych organizacji pozarządowych. W latach 2000. propaganda Kremla koncentrowała się na demonizacji NATO jako „okupanta” Bałkanów, utrzymywaniu sentymentu prorosyjskiego w Serbii poprzez narracje o „zdradzie Zachodu” (Kosowo) oraz podsycaniu sporów etnicznych w Bośni i Hercegowinie oraz Macedonii. W 2008 roku, po jednostronnym ogłoszeniu niepodległości przez Kosowo, rosyjskie media ponownie uruchomiły machinę narracyjną, oskarżając Zachód o „dławienie serbskiej tożsamości” i „rozbiór historycznych ziem”. Po arabskiej wiośnie i Majdanie w Kijowie w 2014 roku Kreml rozwinął narracje o „kolorowych rewolucjach” jako zachodnim narzędziu destabilizacji. Bałkany stały się idealnym gruntem dla tych opowieści. Protesty w Macedonii Północnej czy w Serbii interpretowano jako efekt „manipulacji CIA”. Rosja inwestowała również w miękką siłę: finansowanie prawosławnych cerkwi, prorosyjskich NGO i mediów, takich jak Sputnik czy Russia Today, które uruchomiły serbskie i macedońskie redakcje. Po inwazji na Ukrainę w 2022 roku Kreml intensyfikował działania na Bałkanach, obawiając się rozszerzenia NATO i UE na region. W tym okresie propaganda rosyjska skupia się na promowaniu narracji o „militaryzacji Bałkanów przez Zachód”, podsycaniu podziałów etnicznych (Serbowie vs. Albańczycy, Macedończycy vs. Albańczycy) oraz podważaniu legitymacji prozachodnich rządów.

Bałkany w ogniu narracji: Jak rosyjska propaganda buduje strach, nacjonalizm i podziały etniczne

•

2025-07-11

•

publikacje

Rosyjska propaganda od 1999 roku konsekwentnie buduje na Bałkanach narrację strachu, nacjonalizmu i podziałów etnicznych. Kreml wykorzystuje traumę nalotów NATO, frustrację związaną …

komentarz analityczny

Rosyjska propaganda wzięła na celownik zaplanowane na wrzesień 2025 roku ćwiczenia „Żelazny Obrońca” („Iron Defender”), które Polska przeprowadzi wspólnie z sojusznikami z NATO. Kremlowskie kanały informacyjne rozgrzewają odbiorców insynuacjami o rzekomych przygotowaniach Sojuszu do „dużej operacji desantowej” i „prewencyjnych ataków” na rosyjskie jednostki wojskowe stacjonujące na Białorusi. Za pomocą znanych mechanizmów dezinformacyjnych Moskwa próbuje przedstawić działania obronne NATO jako zagrożenie dla bezpieczeństwa regionu. Tymczasem fakty dotyczące ćwiczeń „Żelazny Obrońca” ukazują zupełnie inny obraz – defensywny i transparentny. W prorządowych rosyjskich mediach oraz na kanałach w serwisie Telegram pojawił się materiał pod wymownym tytułem „Żelazny Obrońca – czyli pożegnalny marsz”. W treści czytamy: „Na tle możliwej inscenizacji w postaci operacji ‘Bezpieczny Zachód’ na granicy z Niemcami – oficjalnie uzasadnianej eskalacją tzw. kryzysu migracyjnego – zainteresowanie budzi wizyta dowódcy OK OWS NATO w Brunszwiku, generała Ingo Gerhartza, w Polsce.” Autorzy sugerują, że jednym z celów tej wizyty była inspekcja gotowości Wojska Polskiego do przeprowadzenia ćwiczeń „Żelazny Obrońca”, które rzekomo mają mieć charakter ofensywny i są „przykrywką” dla przygotowań do dużej operacji wojskowej. Co więcej, w tekście padają stwierdzenia o „próbach polskich służb specjalnych udaremnienia alianckich ćwiczeń” i możliwych „prowokacjach w przeddzień ich przeprowadzenia”. Propagandyści stosują formuły typu „nie wykluczamy” czy „istnieją powody, by sądzić”, co pozwala im zasugerować nieistniejące zagrożenie i jednocześnie uniknąć bezpośredniego powiązania tezy z dezinformacją. Warto przypomnieć, że to Rosja wielokrotnie wykorzystywała manewry „Zapad” do symulacji ofensywy na państwa NATO. Tymczasem w narracji Kremla to właśnie Sojusz ma być stroną destabilizującą region. Wspomnienie o „próbach prowokacji” i „dużej operacji desantowej” ma wywołać w odbiorcach poczucie nieuchronnego zagrożenia ze strony Zachodu. Rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej, niż przedstawiają ją kremlowscy propagandyści. Ćwiczenia „Żelazny Obrońca” to element cyklicznej współpracy obronnej w ramach NATO i są odpowiedzią na zapowiedziane rosyjsko-białoruskie manewry „Zapad-2025”. Jak podkreśla Szef Sztabu Generalnego WP, gen. Wiesław Kukuła: „Celem ćwiczeń jest zwiększenie interoperacyjności wojsk NATO, integracja nowoczesnych platform bojowych i systemów obronnych oraz demonstracja determinacji Sojuszu w obronie każdego centymetra terytorium państw członkowskich. Iron Defender to ćwiczenia organizowane przez różne komponenty sił zbrojnych (w tym sojusznicze, np. z USA). Ich celem jest sprawdzenie systemów walki opartych o pozyskane ostatnio przez Polskę platformy. Naszym celem jest zintegrowanie ich w jeden skuteczny system walki” – mówił gen. Kukuła, który wspomniał również o jeszcze jednym istotnym celu: odstraszaniu. Manewry mają charakter defensywny, a ich skala jest transparentna – wezmą w nich udział zarówno Wojsko Polskie, jak i siły sojusznicze z USA, Holandii, Niemiec, Norwegii i Australii. Jak Kreml dezinformuje? Analiza bieżącej odsłony ataków propagandowych Kremla zwraca uwagę na kilka klasycznych mechanizmów zastosowanych w rosyjskim materiale: Insynuacja i niedopowiedzenia Zamiast faktów autorzy posługują się formułami typu: „Nie wykluczamy, że na Zachodzie opracowywane są scenariusze ataków prewencyjnych...”. To zabieg mający na celu zasianie wątpliwości i wzbudzenie niepokoju wśród odbiorców. Demonizacja przeciwnika NATO i Polska są przedstawiane jako agresorzy, którzy – pod pozorem ćwiczeń – planują ofensywę na Białoruś i Rosję. Tego typu narracja wzmacnia w rosyjskim społeczeństwie dobrze znany schemat „oblężonej twierdzy”. Sianie strachu przez hiperbolizację W tekście wyliczono: „do 10 tysięcy żołnierzy, 150 samolotów i 40 okrętów”, co ma wzmocnić przekaz o rzekomej skali zagrożenia. Tymczasem są to liczby standardowe dla wielonarodowych ćwiczeń obronnych NATO. Odwracanie ról (projekcja) Choć to Rosja od lat wykorzystuje manewry „Zapad” do demonstracji siły i ćwiczenia ofensywy na państwa NATO, w narracji Kremla to właśnie Sojusz ma być stroną destabilizującą sytuację. Propaganda Kremla realizuje kilka celów jednocześnie. Po pierwsze, na poziomie wewnętrznym mobilizuje rosyjskie społeczeństwo do poparcia polityki Kremla, strasząc rzekomym zagrożeniem ze strony NATO. Kolejnym audytorium jest środowisko międzynarodowe, w którym tak skonstruowane przekazy mają na celu osłabienie spójności Sojuszu i zniechęcenie europejskiej opinii publicznej do wspierania wschodniej flanki NATO. Innym celem są operacje regionalne, w ramach których Rosja stara się zdyskredytować Polskę jako odpowiedzialnego członka NATO, sugerując, że Warszawa prowokuje konflikt. To podręcznikowy przykład operacji wpływu: mieszanie faktów z insynuacjami, tworzenie atmosfery zagrożenia i delegitymizowanie działań NATO. Rosyjski materiał sugeruje, że Polska wraz z NATO przygotowuje się do działań ofensywnych, w tym prewencyjnych uderzeń na jednostki rosyjskie na terytorium Białorusi. To klasyczny przykład odwracania ról, gdzie agresor (Rosja) przedstawia siebie jako ofiarę, a ofiarę (Polskę) jako agresora. „Nie wykluczamy, że na Zachodzie opracowywane są scenariusze ataków prewencyjnych na jednostki Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej stacjonujące na terytorium Białorusi, w przypadku koncentracji wojsk na określonych kierunkach.” ak skonstruowana propaganda realizuje kilka założeń jednocześnie. Uzasadnia rosyjską obecność wojskową na Białorusi, stwarza wrażenie, że działania Rosji są jedynie odpowiedzią na agresję NATO i Polski – a nie przejawem własnej polityki agresji – oraz ma na celu straszenie rosyjskiego społeczeństwa i budowanie poparcia dla imperialnej polityki militarnej Kremla. Kreml kontynuuje wobec Polski wielowarstwową operację propagandową, która uderza w jej wizerunek, podważa zaufanie do działań obronnych i wpisuje się w szerszą strategię dezinformacyjną. Rosja konsekwentnie kreuje Polskę na „pionka Zachodu” – wykonawcę rozkazów NATO, który nie posiada własnej strategii bezpieczeństwa, a jedynie realizuje agresywne plany Sojuszu. Sugestie o związkach generała Gerhartza z inspekcją gotowości Wojska Polskiego do przeprowadzenia działań ofensywnych czy insynuacje o przygotowaniach polskich służb specjalnych do przeprowadzenia prowokacji to skalkulowana manipulacja. Ma ona na celu podważenie postrzegania Polski jako samodzielnego i odpowiedzialnego aktora na arenie międzynarodowej oraz osłabienie zaufania jej sojuszników i społeczeństw zachodnich. Ćwiczenia „Żelazny Obrońca” to dowód determinacji Polski i NATO w zapewnianiu bezpieczeństwa Europie Środkowej. Są transparentne, zgodne z prawem międzynarodowym i mają charakter wyłącznie obronny. Rosyjskie narracje o „operacjach desantowych” czy „polskich prowokacjach” to kolejny rozdział wojny informacyjnej, której celem jest osłabienie zaufania do Sojuszu i przygotowanie gruntu pod własne działania militarne. W cieniu manewrów „Zapad” – jak Kreml wykorzystuje ćwiczenia rosyjsko-białoruskie do propagandy i demonstracji siły Rosja od lat wykorzystuje wielkoskalowe manewry wojskowe jako narzędzie nie tylko szkoleniowe, ale przede wszystkim propagandowe. Ćwiczenia z serii „Zapad” stały się symbolem tej strategii – łączą demonstrację siły, dezinformację i zastraszanie sąsiadów. Dziś, gdy Polska wraz z NATO przygotowuje własne ćwiczenia „Żelazny Obrońca”, Kreml sięga po sprawdzony repertuar narracji, przedstawiając działania obronne Sojuszu jako rzekome przygotowania do agresji. Ćwiczenia „Zapad” to nie tylko manewry wojskowe – to także spektakl propagandowy. W 2017 roku Rosja i Białoruś przeprowadziły największe od dekad manewry, które w oficjalnej narracji miały charakter obronny. W rzeczywistości scenariusze zakładały walkę z fikcyjnymi „Lubenii” i „Wesbarią” – oczywistymi analogiami do Polski i krajów bałtyckich. Była to jasna sugestia, że to właśnie te państwa miałyby być pierwszym celem w ewentualnym konflikcie. „Zapad-2021” poszedł jeszcze dalej. Według analityków Moskwa wykorzystała manewry do wielowymiarowej operacji informacyjnej: fabrykowano agresywne scenariusze, symulowano uderzenia jądrowe i szerzono dezinformację na temat rzekomych „prowokacji NATO”. Jednocześnie liczby uczestników były celowo zaniżane w oficjalnych komunikatach, aby uniknąć międzynarodowej obserwacji, natomiast w propagandzie wewnętrznej – wyolbrzymiane; mówiono nawet o 200 tysiącach żołnierzy. Takie działania służyły zastraszaniu sąsiadów i testowaniu reakcji NATO. Kreml umiejętnie wykorzystywał przy tym narrację o „oblężonej twierdzy”, w której Rosja jawiła się jako rzekoma ofiara zachodniej agresji, zmuszona do obrony. Analogicznie kształtują się narracje wokół zbliżających się ćwiczeń Zapad-2025. Już wkrótce zaprezentujemy szczegółowe analizy tych rosyjsko-białoruskich manewrów.

„Żelazny Obrońca” na celowniku. Rosyjska propaganda atakuje Polskę i NATO

•

2025-07-08

•

publikacje

Rosyjska propaganda wzięła na celownik zaplanowane na wrzesień 2025 roku ćwiczenia „Żelazny Obrońca” („Iron Defender”), które Polska przeprowadzi wspólnie z sojusznikami z …

komentarz analityczny

Najnowsza aktywność

FSB w teatrze absurdu: Polska jako inspirator “globalnego kalifatu”

„Polska organizuje kalifat”. Prowokacja Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB)

„Nasi chłopcy”: wystawa jako pole bitwy informacyjnej o pamięć historyczną w Polsce

Pamięć jako pole bitwy: Wołyń 1943 w wojnie narracyjnej

Kreml fabrykuje zagrożenie z Zachodu. „Żelazny Obrońca” na celowniku propagandy

Bałkany w ogniu narracji: Jak rosyjska propaganda buduje strach, nacjonalizm i podziały etniczne

„Żelazny Obrońca” na celowniku. Rosyjska propaganda atakuje Polskę i NATO

Moskwa intensyfikuje wojnę informacyjną w odpowiedzi na wzmacnianie wschodniej flanki NATO

Ławrow gra satyrą. Propagandowa reakcja Rosji na zwiększenie wydatków obronnych NATO

Po co Iranowi taki “sojusznik” jak Rosja?

Anatomia propagandowych narracji Kremla w obliczu ataku Izraela na Iran

Rosyjska propaganda wobec wojny Izraela z Iranem

Wojna informacyjna w sieci: cyfrowa dezinformacja w Egipcie i krajach afrykańskich

Najnowsza aktywność

„Polska organizuje kalifat”. Prowokacja Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB)

„Nasi chłopcy”: wystawa jako pole bitwy informacyjnej o pamięć historyczną w Polsce

Pamięć jako pole bitwy: Wołyń 1943 w wojnie narracyjnej

Bałkany w ogniu narracji: Jak rosyjska propaganda buduje strach, nacjonalizm i podziały etniczne

„Żelazny Obrońca” na celowniku. Rosyjska propaganda atakuje Polskę i NATO