W przestrzeni informacyjnej Armenii obserwujemy rosnącą intensywność rosyjskich działań propagandowych prowadzonych w języku ormiańskim. Choć poszczególne przekazy mogą wydawać się nieskoordynowane, tworzą one spójny i złożony system oddziaływania psychologicznego, którego centralnym celem jest podważenie zaufania społecznego do władz w Erywaniu oraz utrzymanie geopolitycznej zależności Armenii od Federacji Rosyjskiej.
Wiodącymi emocjami wykorzystywanymi w tych operacjach są: gniew (skierowany przeciwko rzekomym „zdrajcom”), poczucie niesprawiedliwości (wobec utraty Górskiego Karabachu) oraz strach (przed kolejną klęską i utratą niepodległości). Emocje te stają się podstawowym narzędziem demobilizacji społecznej i podsycania polaryzacji. Główna rama narracyjna sprowadza się do fałszywej alternatywy: lojalność wobec Rosji oznacza przetrwanie, natomiast dążenie do współpracy z Zachodem – zdradę i upadek państwa.
Siedem głównych osi propagandy
Narracyjna ofensywa Kremla w Armenii wykorzystuje znane schematy stosowane również wobec innych państw byłego ZSRS, ale dostosowane do lokalnych realiów politycznych, religijnych i kulturowych. Poniżej przedstawiamy siedem dominujących linii przekazu.
1. Paszynian jak Zełenski – „junta na usługach Zachodu”
Premier Armenii jest przedstawiany jako lider autorytarnej „junty rządzącej pod dyktando obcych mocarstw”, z Turcją i Azerbejdżanem na czele, a Zachodem jako cichym wspólnikiem. Zgodnie z tą narracją, represje wobec duchowieństwa i opozycji, w tym aresztowania biskupów oraz przejęcia majątków przeciwników politycznych, to nie działania reformujące państwo, lecz element planu wyniszczania narodowych struktur. Celem propagandy jest ukazanie rządu jako wroga narodu, działającego na zlecenie zewnętrzne.
2. Dyktatura i milczenie Zachodu – „zdrada demokracji”
Władze w Erywaniu są oskarżane o brutalne represje wobec opozycyjnych przedsiębiorców, Kościoła oraz mediów. Zachód, zamiast reagować, rzekomo milczy, co ma świadczyć o jego hipokryzji i selektywnym podejściu do praw człowieka. Propaganda konstruuje tym samym fałszywy obraz Zachodu jako cynicznego gracza, który wspiera „swoje” reżimy, niezależnie od ich autorytarnych metod.
3. Korytarz przez Sjunik – „nowy front przeciwko Rosji i Iranowi”
Rosyjskie i irańskie źródła propagandowe twierdzą, że projekt tzw. „korytarza zangezurskiego” przez południową Armenię to narzędzie Zachodu i Turcji, którego celem jest osaczenie Rosji i osłabienie pozycji Iranu. Armenia ukazywana jest jako pas transmisyjny dla interesów NATO i regionalnych wrogów. Narracja ta ma wzbudzać lęk przed utratą terytorium oraz zachwiać zaufaniem do intencji państw zachodnich.
4. „Proturecki zdrajca” – Paszynian niszczy pamięć i suwerenność
Premier przedstawiany jest jako polityk, który nie tylko „sprzedał” Górski Karabach, ale również kwestionuje ludobójstwo Ormian, zdradza Kościół i zamierza oddać prowincję Sjunik. Obraźliwe memy, fotomontaże i hasła o „osmańskiej Armenii” mają wywołać społeczną wrogość wobec reformatorów oraz wzbudzić nostalgię za „silnym” sojuszem z Rosją.
5. Pamięć o wojnie – historia jako narzędzie lojalizacji
Rosyjska propaganda odwołuje się do wspólnego dziedzictwa sowieckiego, przedstawiając Armenię jako jeden z narodów, które „walczyły ramię w ramię z Moskwą przeciwko faszyzmowi”. Ukraina i Europa są w tej narracji oskarżane o fałszowanie historii, co ma wzbudzić gniew i lojalność wobec narracji rosyjskiej.
6. Wewnętrzny zamach – „kościół, oligarchowie, Zachód”
Narracja o „planowanym zamachu stanu” łączy ze sobą Kościół, oligarchów, byłych prezydentów i zachodnie fundacje. Sugeruje się istnienie spisku mającego na celu obalenie rządu siłą, organizowanie zamachów i sabotażu. Przykłady z końca czerwca 2025 r. (aresztowania, wycieki dokumentów, fałszywe nagrania) służą uwiarygodnieniu tej konstrukcji.
7. Paszynian kontra Kościół – „wojna z tożsamością narodową”
Szczególną rolę w kampanii dezinformacyjnej odgrywa rozgrywanie konfliktu między rządem a Ormiańskim Kościołem Apostolskim. Aresztowania duchownych i propozycje reorganizacji przywództwa Kościoła są przedstawiane jako zamach na fundamenty ormiańskiej tożsamości. Rosyjskie media, w tym Władimir Sołowjow, wzywają Ormian do „obrony świętości”, a przeciwników rządu ukazują jako patriotycznych obrońców tradycji.
Komentarz analityczny
Rosyjska operacja dezinformacyjna wobec Armenii łączy klasyczne elementy wojny psychologicznej z głębokim zakorzenieniem w lokalnych napięciach politycznych, historycznych i religijnych. Celem nie jest jedynie zmiana opinii, ale trwałe osłabienie instytucjonalne państwa poprzez podsycanie podziałów, demoralizację społeczeństwa i dyskredytację prozachodnich elit. Centralnym mechanizmem pozostaje antagonizacja: Zachód i reformy przedstawiane są jako zagrożenie, podczas gdy Rosja jako gwarant stabilności i obrońca wartości narodowych. Operacje te są dodatkowo wzmacniane przez działania medialne, manipulacje w mediach społecznościowych (np. sieć „Matrioszka”) oraz szeroką obecność prorosyjskich aktorów wewnętrznych, od oligarchów po duchowieństwo.
Projekt MUGA – Armenia: Publikacja powstała na podstawie bieżącego monitoringu środowiska informacyjnego Armenii, realizowanego w ramach projektu MUGA – moduł II („Śledztwa cyfrowe i analiza operacji wpływu na rzecz bezpieczeństwa środowiska informacyjnego społeczeństw Mołdawii, Ukrainy, Gruzji i Armenii”).
Projekt jest realizowany przez Fundację INFO OPS Polska oraz DFRLab (Atlantic Council). Działania finansowane są z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja publiczna 2024–2025 – wymiar europejski i przeciwdziałanie dezinformacji”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.
