Szantaż nuklearny Putina to tylko jeden z elementów szerszej strategii informacyjnej Kremla, która od dawna opiera się na zarządzaniu strachem i dezinformacji. Rosja regularnie stosuje techniki psychologiczne, mające na celu wywołanie strachu i niepewności wśród adresatów. Kluczowym narzędziem w arsenale Kremla są operacje propagandowe, które mają na celu zmuszenie społeczeństw zachodnich do zwątpienia w sens własnej polityki bezpieczeństwa oraz dalszego wspierania Ukrainy.
Putin eskaluje groźby nuklearne.
Władimir Putin ponownie podnosi stawkę na arenie międzynarodowej, tym razem proponując zmiany w rosyjskiej doktrynie nuklearnej, które obniżają próg użycia broni jądrowej przez Rosję. W trakcie spotkania z wysokimi urzędnikami Kremla 25 września 2024 r., Putin przedstawił szereg zmian, które umożliwiłyby Moskwie sięgnięcie po broń nuklearną w odpowiedzi na konwencjonalne ataki ze strony krajów nienuklearnych, wspieranych przez mocarstwa nuklearne. To rozszerzenie zasad użycia broni jądrowej, jest kolejną odsłoną serwowanego od lat szantażu nuklearnego.
Putin, jak wielokrotnie wcześniej, wyraźnie kierował swoje słowa do przywódców Zachodu. Jego wypowiedzi miały miejsce w momencie, gdy niektóre kraje NATO rozważają zezwolenie Ukrainie na dalsze ataki (element aktywnej obrony) na cele na terytorium Rosji. Kremlowski dyktator konsekwentnie powtarzał, że jakiekolwiek ataki na terytorium Rosji przy pomocy zachodnich pocisków będą interpretowane jako dowód na to, że NATO prowadzi wojnę przeciwko Rosji. To tylko jedna z licznych prób zastraszenia Zachodu, które miały miejsce od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
Od momentu, gdy rosyjskie czołgi przekroczyły granicę z Ukrainą w lutym 2022 roku, Putin wykorzystuje groźby nuklearne jako narzędzie do odstraszania Zachodu przed zaangażowaniem w wysiłek obronny Ukrainy. Wkrótce po rozpoczęciu inwazji Putin sugerował, że jakakolwiek zachodnia pomoc militarna dla Kijowa spotka się z odpowiedzią nuklearną. Te wczesne próby zastraszenia wyznaczyły ton całej kampanii. Zaledwie trzy dni później postawił rosyjskie siły nuklearne w stan najwyższej gotowości, wysyłając jasny sygnał, który miał “uwiarygodnić” propagandę szantażu nuklearnego.
Od tego czasu Putin i inni rosyjscy urzędnicy wielokrotnie powtarzali groźby dotyczące użycia broni nuklearnej, mając nadzieję na zastraszenie społeczności międzynarodowej i ograniczenie wsparcia militarnego dla Ukrainy. Jednym z najbardziej znaczących momentów w tej nuklearnej retoryce była jego przemowa we wrześniu 2022 roku, w której Putin, przygotowując się do aneksji czterech regionów Ukrainy, zadeklarował, że Rosja użyje „wszystkich dostępnych środków”, aby bronić swoich nowych terytoriów. „To nie jest blef” — stwierdził wówczas, dodając kolejną warstwę grozy do swojego szantażu.
Zarządzanie strachem jako narzędzie walki informacyjnej.
Działania psychologiczne bazujące na wywoływaniu strachu mają szeroki wachlarz zastosowań. Kreml wykorzystuje je zarówno do manipulowania opinią publiczną na Zachodzie, jak i do mobilizowania i dyscyplinowania rosyjskiego społeczeństwa. Narzędzia psychologiczne były wykorzystywane w operacjach wojskowych od dawna – zarówno na poziomie strategicznym, jak i taktycznym – by złamać wolę walki przeciwnika. Obecnie Rosja, wykorzystując strach, stara się podważyć morale i zdolność decyzyjną Zachodu.
Metoda paraliżowania.
Opisana metoda walki informacyjnej, którą Rosja stosuje wobec Zachodu, to skomplikowany proces określany mianem “metody paraliżowania“. Warto podkreślić, że charakteryzuje się ona wieloaspektowym podejściem. Rosja nie ogranicza się jedynie do działań informacyjnych – równocześnie demonstruje swoją siłę militarną, dostosowuje operacje wojskowe do wywołania określonych efektów psychologicznych, prowadzi propagandę, kreuje pozory i podejmuje działania dywersyjne lub mające na celu zastraszenie przeciwnika. Każde z tych działań ma na celu osiągnięcie konkretnych efektów w sferze psychologicznej.
Do kluczowych efektów tej strategii w obszarze poznawczym należą: osłabianie woli do podjęcia działania, obniżenie morale, wywołanie poczucia bezsilności oraz strachu. Głównym celem Rosji w stosowaniu retoryki eskalacji nuklearnej jest zastraszenie odbiorców. Warto pamiętać o tym, analizując bieżące wydarzenia i medialne doniesienia, ponieważ jednym z najważniejszych działań, jakie możemy podjąć w trosce o nasze bezpieczeństwo i stabilność państwa, jest – nie ulegać strachowi wywoływanemu przez rosyjskie groźby.
Opracował: Tadeusz Kania – Redakcja Disinfo Digest