DesinformationsBlat - Disinfo Digest

Tani gaz, droga prawda: Rosyjska dezinformacja o kryzysie energetycznym w Polsce i krajach bałtyckich W lutym 2025 roku kraje bałtyckie – Litwa, Łotwa i Estonia – dokonały historycznego kroku, ostatecznie odłączając się od postsowieckiego systemu elektroenergetycznego BRELL i synchronizując swoje sieci z europejskim systemem ENTSO-E. Polska odegrała kluczową rolę w tym procesie, umożliwiając synchronizację dzięki połączeniu LitPol Link. Choć był to krok ku pełnej suwerenności energetycznej i uniezależnieniu się od wpływów Moskwy, rosyjska propaganda przystąpiła do szerzenia narracji, które miały zdyskredytować te działania i przekonać obywateli regionu, że droga do niezależności jest skazana na porażkę. Artykuł ten analizuje mechanizmy i cele rosyjskiej dezinformacji, skupiającej się na polityce energetycznej, oraz sposób, w jaki propaganda wykorzystuje obecnie rzeczywiste wyzwania gospodarcze i społeczne do promowania prorosyjskiego kursu gospodarczego w Europie Środkowo-Wschodniej. Podważanie sukcesu synchronizacji z ENTSO-E Krok ku integracji z europejskim systemem energetycznym miał nie tylko znaczenie techniczne, ale przede wszystkim polityczne – symbolizował zerwanie z postsowieckim dziedzictwem. Rosyjska propaganda, operując językiem kryzysu, przedstawia obecnie synchronizację jako początek gospodarczego upadku. W przekazach propagandowych identyfikujemy obecnie eksponowanie wzrostu cen energii. Narracja skupia się na gwałtownym wzroście cen energii elektrycznej, ogrzewania i paliw, sugerując, że winę ponoszą wyłącznie „błędne decyzje” o odłączeniu od tanich rosyjskich źródeł. Propaganda kładzie również nacisk na tzw. „chaos energetyczny”. Podkreśla rzekomą niestabilność dostaw z krajów zachodnich, zawodność i wysoki koszt odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz „przepłacony gaz” LNG jako dowody na nieudolność Zachodu w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego Europy. W myśl tej narracji jedynie zakup surowców i energii z Rosji stanowi gwarancję stabilizacji europejskiego rynku energii. Propaganda przedstawia transformację energetyczną jako katastrofalną w skutkach, eksponując chaos, brak stabilności, masowe protesty i upadek przemysłu. Cytat: „Region pogrąża się w chaosie energetycznym, który grozi gospodarczą zapaścią.” Takie narracje mają na celu wywołanie strachu i niepokoju, prowadzących do podważenia zaufania do obecnych elit politycznych oraz zachęcenia do poszukiwania „ratunku” w dawnych, prorosyjskich rozwiązaniach. Warto zwrócić uwagę na pojawiające się próby dyskredytacji polskiego projektu elektrowni atomowej. Propaganda celowo wyolbrzymia koszty transformacji energetycznej i demonizuje energetykę jądrową. Wskazuje się na ogromne wydatki, protesty społeczne oraz brak surowców jako główne przeszkody w realizacji projektów jądrowych, zwłaszcza w Polsce. Społeczny wymiar dezinformacji: strach, niepokój, protesty Istotnym elementem przekazu propagandowego jest wykorzystywanie rzeczywistych napięć społecznych do kreowania obrazu masowego sprzeciwu wobec transformacji energetycznej. Wzmianki w propagandzie obejmują strajki górników oraz rzekome protesty mieszkańców miast przemysłowych, przedstawiane jako efekt polityki narzuconej przez Zachód (sankcje i odejście od rosyjskich surowców), która rzekomo ignoruje potrzeby zwykłych obywateli. Ta narracja wpisywana jest w motyw „zdrady elit”. Rządy Polski i krajów bałtyckich są oskarżane o „ślepe” posłuszeństwo wobec UE i USA, które rzekomo działają na szkodę własnych społeczeństw. Zastosowane narracje opierają się na przypisywaniu winy za wyzwania gospodarcze i społeczne Unii Europejskiej, Stanom Zjednoczonym oraz lokalnym elitom, przedstawianym jako narzędzia obcych interesów. Cytat: „Rządy Polski i krajów bałtyckich, chcąc zadowolić Brukselę i Waszyngton, przyjęły politykę, która wydaje się prowadzić do zrujnowania industrializacji.” Bez radykalnej zmiany kursu Polska i kraje bałtyckie mogą – według propagandowych narracji – stać się ofiarami własnej ambicji geopolitycznej, płacąc cenę, której ich społeczeństwa i gospodarki nie są w stanie udźwignąć. Sianie strachu przed bezrobociem i zapaścią gospodarczą Propaganda snuje wizje katastrofy gospodarczej – kreśli obraz nadchodzącej recesji, zamykania fabryk, fali bankructw i masowego bezrobocia jako nieuchronnej przyszłości, jeśli państwa regionu nie powrócą do taniej energii z Rosji. Cele propagandy realizowane za pomocą polskojęzycznych przekazów skierowanych głównie do środowisk prorosyjskich, antysystemowych i antyzachodnich Zniechęcenie do kontynuacji transformacji energetycznej Celem propagandy jest osłabienie poparcia społecznego dla dalszych reform energetycznych oraz zwiększenie presji na rządy, by zmieniły kierunek polityki i wycofały się z planów uniezależnienia energetycznego. Restauracja wpływów gospodarczych Rosji Narracje propagandowe mają skłonić kraje regionu do powrotu do współpracy energetycznej z Rosją – przedstawianej jako jedyne źródło taniej i stabilnej energii. Chodzi o przywrócenie zależności gospodarczej, która wzmacnia wpływy polityczne Kremla. Podważenie stabilności politycznej Poprzez eskalację napięć społecznych propaganda dąży do osłabienia struktur państwowych i erozji zaufania do demokratycznych instytucji. Destabilizacja ma ułatwić promowanie prorosyjskich polityków, partii oraz środowisk sprzyjających rewizjonistycznej agendzie Moskwy. Rosyjska propaganda energetyczna Rosyjska propaganda energetyczna to złożony system dezinformacji, który niejednokrotnie wykorzystuje realne wyzwania i lęki społeczne, by forsować powrót do zależności od Rosji. Wykorzystując swoje rozbudowane zaplecze „medialne” oraz wyspecjalizowane narzędzia dezinformacji, Rosja prowadzi kampanię narracyjną, której celem jest zdyskredytowanie transformacji energetycznej regionu i promowanie powrotu do prorosyjskiego kursu gospodarczego. To również forma socjotechniki, która opiera się na „nostalgii i złudzeniach przeszłości” – realizowanych poprzez idealizację okresu współpracy z Rosją. Czas zależności energetycznej przedstawiany jest jako epoka stabilności, dobrobytu i niskich kosztów życia. Energetyka jako element skoordynowanej kampanii dezinformacyjnej Wątek energetyczny jest często zsynchronizowany z innymi kampaniami dezinformacyjnymi – m.in. dotyczącymi wojny w Ukrainie, migracji czy propagandy gospodarczej – tworząc spójną, pesymistyczną wizję przyszłości regionu bez Rosji. Rosyjska propaganda stara się przekonać wybrane grupy adresatów w Polsce i krajach bałtyckich, że odejście od rosyjskich surowców oraz transformacja energetyczna to droga do katastrofy. Jej celem nie jest jedynie odzyskanie rynków energetycznych, ale również destabilizacja polityczna regionu oraz osłabienie spójności Unii Europejskiej. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe, by skutecznie przeciwdziałać dezinformacji i wspierać świadome, niezależne decyzje społeczeństw.

„Wojna o gaz, wojna o umysły”: rosyjska propaganda o kryzysie energetycznym w Polsce i krajach bałtyckich

•

2025-04-25

•

W lutym 2025 roku kraje bałtyckie – Litwa, Łotwa i Estonia – dokonały historycznego kroku, ostatecznie odłączając się od postsowieckiego systemu elektroenergetycznego …

komentarz analityczny

W cieniu wojny na Ukrainie rosyjska propaganda nie ustaje w próbach destabilizacji regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Najnowszy przykład to wezwanie do rewizji granic Polski i Litwy, które padło z ust Aleksieja Płotnikowa – „historyka”, członka rady naukowej Rosyjskiego Wojskowego Towarzystwa Historycznego. Przyjęty ton wypowiedzi, retoryka i okoliczności nagrania mają tworzyć pozory eksperckiej analizy; w rzeczywistości są częścią szerszej strategii dezinformacyjnej i destabilizacyjnej Kremla. Rewizjonizm historyczny – Płotnikow wprost stwierdził: „W świetle zmieniających się okoliczności jesteśmy gotowi poruszyć kwestię, że porozumienia z 1945 r. dotyczące granic tej samej Polski wymagają rewizji.” To klasyczna taktyka rewizjonizmu historycznego, polegająca na podważaniu ustaleń międzynarodowych traktatów powojennych, które są fundamentem europejskiego ładu. Kreml sugeruje, że granice ustalone po II wojnie światowej nie są wieczne i mogą być zmienione, gdy tylko "zmieni się równowaga sił". Tego rodzaju narracje nie są niczym nowym ale w domenie informacyjnej przygotowują grunt pod dalsze działania propagandowe, destabilizacyjne czy inspiracyjne oraz wzmacniają imperialną wizję Rosji jako "patrona" europejskiego porządku. Manipulacja pamięcią historyczną – wybielanie Stalina Płotnikow przywołuje postać Stalina: „Na jakich warunkach Stalin mówił o granicach Polski w 1945 roku? (...) Stalin powiedział, że nie, Polacy przenieśli tak wielu z Niemców, że muszą dać te terytoria.” Rosyjska propaganda często odwołuje się do imperialnego obrazu i nostalgii Rosjan za ZSRR. konsekwentnie też wybiela wizerunek Stalina, przedstawiając jego decyzje jako logiczne, przełomowe, mądre i sprawiedliwe. Przypisywanie Stalinowi roli "architekta pokoju" służy legitymizowaniu obecnej agresji Rosji na Ukrainę oraz działan aktywnych podejmowanych przez Kreml przeciwko Zachodowi. Propaganda o Stalinie jest istotnym elementem rosyjskiej propagandy historycznej, które w oparciu o zafałszowany obraz Stalina buduje fundament pod (błędne) postrzeganie nie tylko historii Rosji ale również jej ideologii, działań współczesnych i uzasadniać agresywną politykę ekspansji. Proces legitymizowania obecnej polityki Rosji propagandą o Stalinie ma charakter wielowątkowy i wielopokoleniowy. Istotnym elementem jest agitacja dzieci, do których są kolportowane dedykowane produkty propagandowe jak np komiksy. Dobrym przykładem jest komiks „Stalin: droga od seminarzysty do wodza narodu - tzw. biografia komiksowa. W tej biografii Stalin jest przedstawiany jako jeden z największych władców XX wieku, podkreśla jego rolę jako „niezwykłego politycznego stratega” a także jego wkład w industrializację ZSRR, mimo ogromnych ofiar i wyrzeczeń. Propaganda kładzie nacisk na eksponowanie “korzyści” i pomijanie faktów historycznych o Stalinie - zbrodniach, terrorze - przedstawić negatywne skojarzenia w formie zawoalowanej opowieści o kosztach jakie Rosja musiała (i musi) ponosić w imię jej “bezpieczeństwa” i międzynarodowej misji “gwaranta pokoju”. Tego rodzaju narracja bardzo łatwo jest adoptowana do bieżącej propagandy Rosji i “uzasadnień” sytuacji wewnętrznej w Rosji pod rządami Putina, szczególnie w relacji do oceny rosyjskiej polityki agresji a kosztów społecznych. Retoryka „zagrożenia” i bezpieczeństwa narodowego Płotnikow nie ukrywa, że obwód kaliningradzki (Królewiec) jest według niego obszarem wymagającym specjalnych działań: „Mamy obwód kaliningradzki. Jest bardzo wrażliwy, zwłaszcza teraz. (...) W celu zapewnienia bezpieczeństwa obwodu kaliningradzkiego poruszamy kwestię tego kawałka Litwy.” Płotnikow, podobnie jak Kreml, konsekwentnie używa fałszywej retoryki zagrożenia, uzasadniając agresywną politykę Rosji, żądania terytorialne rzekomą troską o bezpieczeństwo narodowe. W przypadku Kaliningradu pretekst „odcięcia” regionu od Rosji kontynentalnej jest wykorzystywany do uzasadnienia retoryki i „uzasadnionych” roszczeń wobec Litwy. Podobnie usprawiedliwiano nielegalną aneksję Krymu – jako rzekomo niezbędną dla obrony rosyjskich obywateli i interesów. Tworzenie „precedensów” – fałszywa legalizacja agresji Płotnikow stwierdził: „Będzie to ten sam precedens, jaki w 1939 roku mieliśmy z przeniesieniem granicy fińskiej. (...) Co powiedział Stalin? 'Nie możemy ruszyć Leningradu – to bezpieczeństwo naszego drugiego co do wielkości miasta.'” Propaganda rosyjska często odwołuje się do fałszywych analogii historycznych, próbując wykazać, że zmiana granic jest naturalnym, niezbędnym i akceptowalnym procesem, podyktowanym względami bezpieczeństwa. W rzeczywistości działania ZSRR wobec Finlandii były brutalną agresją, jednak w narracji Kremla są one przedstawiane jako logiczne, obronne i uzasadnione. Demonizacja Litwy i Polski – budowanie wroga Płotnikow nie przebierał w słowach wobec Litwy: „Litwa jest jednym z najbardziej rusofobicznych. Dlaczego powinniśmy zapomnieć o naszych interesach narodowych i nie stawiać tego pytania na Litwie?” Demonizowanie „przeciwników” to jeden z filarów propagandy. Litwa i Polska, jako jedne z najaktywniejszych państw wspierających Ukrainę i krytykujących politykę agresji Rosji, są regularnie przedstawiane jako rusofobiczne. Kreml stara się wykazać, że każde działanie przeciwko tym krajom jest reakcją obronną, a nie agresją. Wypowiedzi Płotnikowa zostały szeroko nagłośnione w rosyjskich mediach propagandowych, takich jak PolitNavigator, a także w kanałach społecznościowych: Yandex.Zen, Telegram, Vkontakte, YouTube i TikTok. Celem jest dotarcie zarówno do rosyjskiego społeczeństwa, jak i zagranicznych odbiorców, którzy mogą uznać te poglądy za obowiązującą politykę Rosji. Obecnie identyfikujemy operację propagandową opartą na cytatach z wypowiedzi Płotnikowa, skierowaną do zachodnich odbiorców, w tym w Polsce. Rosyjska propaganda nie jest przypadkowym zbiorem opinii. To zorganizowana strategia, której celem jest podważenie stabilności Europy, osłabienie NATO i UE oraz przygotowanie gruntu pod ewentualne działania zbrojne. Historia, zamiast być nauką o przeszłości, staje się bronią do walki o przyszłość – w której Rosja znów chce odgrywać rolę hegemona. Funkcjonariusz aparatu propagandy historycznej Płotnikow aktywnie promuje rosyjską dezinformację historyczną od lat i jest chętnie wykorzystywany przez aparat wpływu Kremla do narzucania tego typu narracji. Krytykuje i podważa fakty historyczne, nazywając je zachodnimi interpretacjami – misję propagandysty legitymizuje przypowieścią o tym, że jego celem jest obrona „prawdy historycznej” przed zniekształceniami ze strony Zachodu. Jako przykład takich rzekomych „zniekształceń” Płotnikow wskazuje m.in. sprawę zbrodni katyńskiej. Neguje on odpowiedzialność ZSRR za rozstrzelanie polskich oficerów w Katyniu w 1940 r. – „zupełnie oczywista egzekucja dokonana przez Niemców, a nie przez nas”. Podczas wykładu w Smoleńsku w 2024 r. wezwał do reinterpretacji upamiętnienia Katynia, sugerując nawet zmianę nazwy zespołu memorialnego „Katyń” na „Kozie Góry”, czyli przywrócenie historycznej nazwy miejsca kaźni. Dezinformował, że samą nazwę „Katyń” wybrano celowo, aby podtrzymać określoną „antyrosyjską legendę”, a znajdujący się tam polski pomnik określił jako „pompatyczny, odrażający, rusofobiczny memorial”. Płotnikow to funkcjonariusz rosyjskiego aparatu wpływu, którego główną rolą jest kształtowanie propagandy historycznej zgodnej z rosyjską racją stanu. Niejednokrotnie odnosił się również do powojennego ładu terytorialnego w Europie. W swoich wystąpieniach sugeruje, że obecne granice, ustanowione po 1945 roku, nie są nienaruszalne. Powyżej przedstawione przykłady to jedynie wycinek działalności dezinformacyjnej Płotnikowa. Poświęcimy mu dedykowaną publikację w nieodległej przyszłości.

Rosyjska propaganda grozi rewizją granic Polski i Litwy

•

2025-04-23

•

publikacje

W cieniu wojny na Ukrainie rosyjska propaganda nie ustaje w próbach destabilizacji regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Najnowszy przykład to wezwanie do rewizji granic …

komentarz analityczny

Narracja, która dzieli: chińska propaganda w służbie dezintegracji NATO

•

2025-04-17

•

publikacje

W polskim środowisku informacyjnym można zaobserwować w ostatnim czasie nasilanie się narracji uderzającej w relacje transatlantyckie i promującej zacieśnianie relacji z Chinami …

komentarz analityczny

Naryszkin grozi Polsce i krajom bałtyckim

•

2025-04-15

•

publikacje

Naryszkin grozi Polsce i krajom bałtyckim: Nowa odsłona propagandy Kremla Wypowiedzi Siergieja Naryszkina, szefa rosyjskiej Służby Wywiadu Zagranicznego (SVR), które padły dzisiaj …

komentarz analityczny

Kirył Mołczanow – propagandysta na usługach Kremla

•

2025-04-10

•

publikacje

Kim jest Kirył Mołczanow? Kirył Mołczanow to ukraiński politolog i publicysta, który związał się z rosyjskim aparatem propagandowym. W 2022 roku, po …

komentarz analityczny